“MIỀN
NHỚ”- TẬP THƠ THẤM ĐẪM CHỮ TÌNH
CỦA MINH
ĐOÀN- “TRAI XỨ
QUẢNG”
Tôi nâng niu trên tay “Miền nhớ” – bản thảo tập thơ thấm đẫm chữ tình của Minh Đoàn - một blogger có cái nickname khá độc đáo “Trai Xứ Quảng”.
Đọc thơ anh, ta như chạm vào một
miền thiêng liêng ngập tràn thương nhớ. Qua những nét chấm phá, Quảng Ngãi hiện
lên trong thơ anh rất có hồn : Đây dòng sông Vệ “ đêm này khắc khoải ngóng chờ
ngừời thân”, kia “Nắng vàng tươi soi bóng nước sông Trà”. Và đây đó, cảnh vật
mộng mơ yên bình như níu lòng du khách:
“ Gió căng buồm hòa tiếng
hát vang xa
Con đò nhẹ xuôi chèo chào ngày
mới”
Nhưng thiên nhiên khắc nghiệt đã
tàn phá quê anh, đem bao đau thương tang tóc cho những người dân hiền lành Quảng Ngãi. Vượt lên tất
cả, Quảng Ngãi vươn mình đứng dậy với tư thế của người chiến thắng:
“ Nhịp đời quen giờ trở về huyên náo
Bỗng hồi sinh sau trận bão kinh
hoàng
Con tàu dài còi cất tiếng âm vang
Chở nhịp sống rỡ ràng về phía
trước”
(Quảng Ngãi- Niềm tin và
cuộc sống)
Những lúc xa quê, “Trai Xứ Quảng”
luôn khắc khoải nỗi nhớ thương đau đáu. Anh “men về thuở đã qua” cùng bạn bè
tắm mát trên “ bến Tam Thương thơ mộng”, anh “thương miền quê ngày xưa đời lam
lũ/mãi nhọc nhằn với con sóng Trà Giang”( Quảng Ngãi trong trái tim con).Anh
nhớ không nguôi “ một mái trường”, nhớ “ đường quê ngan ngát mùi rơm rạ”/ ngọt
lịm hồn quê vị mía đường”…( Nỗi nhớ quê nhà). Tôi đã từng đọc ở đâu đó : Tình
yêu Tổ Quốc bắt nguồn từ tình yêu thiên nhiên, gia đình, quên hương, làng xóm…Trong
niềm thương nhớ bao la ấy, “Trai Xứ Quảng” giành những dòng thiết tha thành
kính nhất dâng lên hai Đấng sinh thành- dưỡng dục của mình.
Anh thương nhớ khôn nguôi người
cha bạc mệnh sớm lìa xa dương thế:
“Bạn con say giấc mơ nồng
Còn con thao thức
tím lòng nhớ cha”
Nỗi niềm đau đáu ấy thấm đẫm
không gian, cảnh vật:
“…Vườn cây héo hắt…
khóm hoa bạc màu…
Cá lờ đờ giữa ao
sâu
Bờ tre lẻ bóng u
sầu nhớ mong…
(Thương nhớ cha).
Chỉ những ai sớm mồ côi cha mới
hiểu thấu nỗi đau vô cùng tận của “Trai Xứ Quảng”. Nỗi buồn ấy thấm đẫm vào
thiên nhiên: “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”( Truyện Kiều - Nguyễn Du).
Khác với những người làm thơ viết
về mẹ thường kể lể công lao nuôi nấng, suốt đời tằn tiện hi sinh lo cơm ăn áo
mặc cho con, anh khái quát về hình tượng
người mẹ đã thắp sáng, nuôi nấng tâm hồn anh
bằng những hình ảnh so sánh chọn lọc thật đắt: mẹ là “gió lộng” để “nhẹ nâng đôi cánh cho diều con bay”; mẹ là “nắng
ấm ban mai”để “sưởi đời con thắp tương lai tràn trề”; mẹ là “thảm mượt bờ đê”
để “con nằm ngon giấc trưa hè mẹ ơi !”.
Anh cảm nhận về tình yêu của mẹ
giành cho con thật là sâu sắc qua lời ru dịu dàng muôn thuở:
“Ngọt ngào tiếng
vọng à ơi!
Mẹ ru con ngủ từ
lời trái tim
Mẹ yêu là một con thuyền
Chở con đi khắp mọi miền biển khơi…”
(Mẹ là…)
Tình phụ tử,
mẫu tử thiêng liêng ấy đã ngấm sâu trong tâm hồn "Trai Xứ Quảng ’’,
để nuôi dưỡng anh trở thành một con người giàu tình cảm, sống vị tha, nhân hậu,
yêu thương mọi người.
Anh quý mến
“cô gái Quảng” mộc mạc chân chất “dịu hiền ánh mắt, nguyên sơ làn môi, ngọt
ngào giọng nói, trong veo tiếng cười”. Anh trân trọng người bạn gái thuở ấu thơ
vẫn thường xưng hô “cậu và tớ” với mình.Người bạn ấy “dửng dưng” mỗi lần thấy
anh khóc, không “chìa tay nâng” khi anh vấp ngã, đến lúc anh ốm cũng “chẳng
thấy đâu” và đã từng làm cho anh… ghét
để bây giờ anh mới hiểu rõ người ấy chỉ muốn mình “chóng trở thành người lớn”. Tình
bạn chân chính thấu hiểu nhau như thế nâng người ta lớn lên…
« Trai
Xứ Quảng ’’luôn cảm thông với những cảnh
ngộ éo le bất hạnh anh gặp trên đường đời. Anh xót thương hai bé em khi biết ngày mai bố mẹ các em đưa nhau ra
tòa, bé chị ở với cha, bé em ở với mẹ. Điệp
ngữ “Còn đâu” cứ lặp đi lặp lại như cứa vào lòng hai bé thơ nỗi đau nhức nhối
khi những tình cảm gia đình thân thương trìu mến chỉ còn là hoài niệm:
“Còn đâu…
Mỗi sáng tinh sương
Đôi chim sáo nhỏ đến trường cùng me?
Còn đâu…
Những buổi trưa hè
Chúng mình đuổi bướm, bắt ve chung cùng?
Còn đâu…
Những tối mùa đông
Nóng ran hơi mẹ, ấm nồng tình cha?”
Các câu hỏi
tu từ liên tiếp dồn dập nhói vào lòng người đọc niềm cảm thương những đứa trẻ ngây thơ sớm tan đàn xẻ nghé.
Đoạn
kết bài thơ như vỡ òa cảm xúc xót xa cùng cực:
“… Ngủ đi em!
Ngủ cho say!
Em mơ cùng chị…
Ngày… mai… đừng…
về…”( Lời ru li
biệt)
Dấu chấm lửng được sử dụng thật
đắc địa như những tiếng nấc nghẹn ngào của chị. Bé em còn ngây thơ non nớt lắm,
nó vẫn ngủ say trong lời ru rối bời của chị.
Anh xót thương những em bé bị cha
mẹ bỏ rơi bởi sự hiện diện của các em
trên cõi đời này không phải là kết quả của tình yêu(Khát nửa lời ru).
Anh tâm tình, khuyên nhủ một cô
gái lỡ lầm:
“Về đi em, thôi gác
lại cuộc chơi
Xóa ảo vọng của một
thời nông nổi
Về đi em với hương
đồng gió nội
Mảnh đất nghèo sớm
tối vẫn chờ mong
Nơi mẹ cha còm cõi
tấm lưng còng
Nơi em dại vẫn ngày
đêm mong mỏi”
(Về đi em)
Trai Xứ Quảng hóa thân vào quả
phụ trẻ nhớ thương chồng da diết:
“Noel này nhà mình
sao buồn vắng
Đợi mỏi mòn mà anh
chẳng về thăm
Con không ăn, em
cũng chỉ biết nằm
Gạt nước mắt khóc
thầm người năm cũ…”
(Noel nhớ anh!)
Trong mạch nguồn mênh mang “Miền
nhớ”, Trai Xứ Quảng giành nhiều trang viết về tình yêu đôi lứa với rất nhiều
cung bậc tình cảm khác nhau. Em là hiện thân của Nàng Thơ anh hằng say đắm.
Nàng Thơ ấy khi thì mộng mơ, trong trẻo như tia nắng bình minh:
“Biết nhau từ ấy
đến giờ
Em bay vào đậu
trang thơ tôi rồi
Ơ kìa! Cô bé yêu
ơi!
Em cho tôi cả
khoảng trời bình yên!”
(Khoảng trời bình yên)
Lúc thì dịu dàng, thầm kín, ấp e:
“Vì em là con gái
Nên đơn giản thế
thôi
Yêu anh từ ánh mắt
Không dám yêu bằng
lời”
(Vì em là
con gái)
Lúc viên mãn, lạc quan phơi phới:
“Vầng trăng khuyết lại căng tròn dáng vóc
Mở khuôn môi, trăng thắp lại nụ cười”
(Em-Vầng trăng)
Yêu và được
yêu - đó là hạnh phúc lớn lao mà tạo hóa ban tặng cho con người. Nhà thơ Tố Hữu
từng viết: “Có gì đẹp trên đời hơn thế/Người
yêu người sống để yêu nhau”.
Trai Xứ
Quảng diễn tả niềm hạnh phúc vô bờ của đôi lứa bằng những hình ảnh so sánh giản
dị, gần gũi, thân thương:
“Anh là cánh én mỏng
Em là đóa hoa tươi
Én cùng hoa hội tụ
Dâng mùa xuân cho đời”
(Mảnh ghép)
Nhưng tình
yêu trong thơ anh không phải lúc nào cũng xuôi chèo mát mái như thế. Còn có những giận hờn vu vơ:
“Giận anh em chẳng nói cười
Vì thơ anh viết tặng người đâu đâu”
Có những nhớ
nhung khắc khoải như “gió thét , mưa gào trong tim”( Khoảng lặng đợi chờ).
Có những
ghen tuông vô cớ. Khi em ghen với « cái gối anh ôm, cái chăn anh đắp, cái
màn anh che” thì còn có thể hiểu được em yêu anh biết nhường nào và ghen tuông
làm cho tình yêu thêm thi vị. Nhưng khi :
“Em ghen cả tiếng vo ve
Ngại tiếng muỗi hát anh nghe xiêu lòng
Em ghen, ghen cả
dòng sông
Sợ anh ngâm mát mãi
không lên bờ…”
(Ghen)
Thì anh - dẫu yêu em đến ấy -
cũng cảm thấy gò bó, mất tự do.
Có khi là khoảng cách của lòng
người không thể hòa hợp nhau:
“ Trăng xinh cần
bến nươc
Gió lộng cần trời
cao
Mà
Em - Anh
Tại sao
Vẫn không gần nhau
được”
(Khoảng cách)
Có lúc là tan mộng:
“ Cạn mơ… giữa chốn
hư không
Tìm về đời thực
chất chồng buồn đau
Cạn lời… mà chẳng
trọn câu
Tình thơ bỏ dở, ôm
sầu biệt li…”
(Cạn)
Có khi là dứt day tiếc nuối:
“ Câu thơ yêu chẳng
khi nào bỏ lỡ
Khi bể thương dâng
lớp sóng loang bờ…”
(Nói với em)
Như nhiều người làm thơ lãng mạn khác,
Trai Xứ Quảng say mê thiên nhiên tươi đẹp, đặc biệt là say mê vầng trăng. Hình
ảnh trăng ngập tràn, thấm đẫm trong tập thơ “Miền nhớ”. Đó là “Vầng trăng” anh
âu yếm gọi là “em” với danh từ “ Trăng” viết hoa. Anh “Tìm Trăng” ở chốn mênh
mông huyền ảo:
“Có ai nhặt được
Vầng Trăng
Cho ta mượn lại Cung Hằng một đêm
Lấy Trăng làm
chiếc gối mềm
Ôm Trăng, Ta
ngủ đi tìm mơ hoa”
Anh
thủ thỉ “cùng Trăng”:
“ Trăng đi về phía cuối trời
Có còn nhớ
tới một người đợi Trăng?”
“Vắng Trăng” anh thao thức “đêm dài chờ mong”:
“ Tàn vui Trăng có về không?
Ta dang mở rộng cửa lòng đón em”
Anh khao khát đi tìm “một thoángTrăng”để “ tình tự”. Anh
thương “Em- Vầng Trăng khuyết” với một cái nhìn nâng niu, trân trọng, tin
tưởng:
“ Vầng Trăng khuyết lại căng tròn dáng vóc
Mở khuôn môi Trăng thắp lại nụ cười”
“Trai Xứ Quảng”còn rất nhiều bài thơ hay viết về Trăng: “
Nhặt Trăng”, “Trách Trăng”, “Lục bát Trăng”, “ Một thoáng Trăng”,“Trăng cuối
tháng”, “Trăng của riêng tôi”… Hiếm thấy ai si mê trăng đến thế! Trăng hóa thân
thành người tình trong mộng để anh gửi gắm bao niềm thương nôĩ nhớ, bao tâm
tình thầm kín, bao khát vọng lớn lao.Trai Xứ Quảng ngắm trăng với đôi mắt đắm
đuối của người tình si, với đam mê khám phá của người họa sĩ:
“Trăng cuối tháng
chỉ gầy đi một tí
Sắc vàng mơ rồi sắc
lại mờ loang
Bầu ngực căng chỉ
một chút hao mòn
Nghiêng dáng ngọc
trở mình cong nửa mảnh”
(Trăng cuối tháng)
Dè dặt và táo bạo, anh hỏi Hàn
Mạc Tử:
“Cụ từng rao bán
vầng trăng
Tôi muốn mua trọn
cung Hằng Cụ ơi !
Cụ và tôi… sống
khác thời
Trăng của Cụ…
Hằng của tôi…
Có cùng?”
(Hỏi Cụ Hàn)
Người thơ lãng mạn đa tình ấy
luôn mở rộng tâm hồn bay lên giao hòa cùng thiên nhiên vũ trụ nhưng không quên dành
những dòng tình cảm yêu thương chan chứa cho những người thân yêu nhất bên
mình. Anh thương người vợ hiền thảo:
“Chẳng quản đường
xa hay nắng, mưa, dông, bão
Chạy dọc thời gian,
gánh gạo nuôi mình”
Đọc đến đây, bất giác tôi liên
tưởng đến hình ảnh người vợ tần tảo
trong bài thơ “ Thương vợ”của Tú Xương:
“Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một
chồng
Lặn lội thân cò khi
quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi
đò đông”
“Trai Xứ
Quảng” yêu con theo cách riêng của mình. Anh gửi gắm bao chiêm nghiệm của tuổi trẻ để tâm tình với con trai:
“Lê bước chân gối
mỏi cuộc hành trình
Bố hốt hoảng nhận
ra điều sắp muộn
Bởi cái việc giản
đơn nhờ con
Con không muốn…
Bố chẳng biết làm
sao…
Khi sức lực đã tàn
Bố ước gì quay
ngược được thời gian…”
Lời răn dạy chân tình thấm thía
có sức cảm hóa sâu sắc hơn bất kỳ lời giáo huấn cao giọng nào.
Tập thơ “Miền nhớ” được Trai Xứ
Quảng viết ra dưới nhiều hình thức: thơ lục bát, thơ tứ tuyệt, thơ ngũ ngôn, thơ tự do… Chưa có những câu
chữ mới lạ, những “nhãn tự” lấp lánh,
nhưng “Miền nhớ” vẫn có sức cuốn hút độc
giả bởi cảm xúc chân tình, bởi các ẩn dụ thâm trầm kín đáo, cách sử dụng dấu biểu
cảm và đặc biệt là cách ngắt nhịp sáng tạo làm nên chất nhạc du dương trầm bổng
trong thơ. Có lẽ chính vì thế, thơ anh dễ đi vào lòng đông đảo độc giả thuộc mọi lứa tuổi, giai tầng trong cộng đồng cư dân mạng
(trước kia là blog yahoo.com, bây giờ là blog spot.com, face book…). Chính vì
tìm thấy “thi trung hữu nhạc”, các nhạc
sĩ Nhất Phương, Hải Anh đã đồng cảm phổ
nhạc cho thơ anh, chắp cánh cho thơ anh bay cao, bay xa… (Mẹ và con,
Tình đã qua, Thôi thì trả lại cho em, Dốc cạn bầu yêu…) .
Xét về mặt lựa chọn hình thức thể
hiện nội dung thơ, tôi thích những bài
thơ, những câu thơ sử dụng toàn vần bằng của Trai Xứ Quảng. Lựa chọn này không
mới. Từ thời Thơ Mới, Bích Khê- người quê Xứ Quảng – đã rất nổi tiếng với những
bài thơ viết toàn vần bằng:
Ô! Hay buồn vương
cây ngô đồng
Vàng rơi! Vàng rơi
! Thu mênh mông…
Chế Lan Viên đã từng nhận xét : “
Nếu Nguyễn Bính là một miền đồng bằng thân thuộc thì Bích Khê là một đỉnh núi
lạ…”
Với Trai Xứ Quảng, thơ toàn vần bằng giúp anh
thể hiện nỗi buồn mênh mang, dứt day, dai
dẳng khi chia tay mối tình đầu:
“Ngày nào còn yêu
nhau
Giờ sao vương sầu đau
Lời yêu chưa thành
câu…
Còn gì ta trao nhau
Thời gian trôi qua mau
Quên rồi. Ta quên nhau
(Còn gì
đâu?)
Hay một
trạng thái mơ màng, một ảo ảnh nửa hư nửa thực:
“Anh lâng lâng
trong cơn say
đêm nay…
Hồn chơi vơi
Anh lang thang
đi tìm
Câu thơ hay
Hay tìm em
Trong mê say?
Nơi mơ này…”
(Anh say)
Dẫu chưa phải là độc đáo, sáng
tạo nhưng sự tìm tòi, lưạ chọn cho mỗi bài thơ mình một hình thức thích hợp để
chuyển tải một thông điệp đến độc giả của “Trai Xứ Quảng” đã là một cố gắng vô
cùng đáng quý. Nếu có điều mong muốn hơn ở tập thơ này, tôi mong anh tiết chế
cảm xúc, rút gọn câu từ để chưng cất thơ cô đọng, xúc tích hơn.
Được biết Minh Đoàn - Trai Xứ
Quảng là một Nhà giáo có năng khiếu về
văn chương và biết làm thơ từ nhỏ. Mấy năm gần đây, anh tham gia câu lạc bộ thơ Trà Giang , các Diễn đàn
Văn thơ mạng và có thơ trong nhiều Tuyển tập in chung. “ Miền nhớ” là tập thơ
in riêng đầu tay của Minh Đoàn. Hy vọng và tin tưởng thơ Minh Đoàn – Trai Xứ
Quảng ngày càng chắp cánh bay cao, bay xa…
Bùi Thị Sơn
